Καθώς διάβαζα ένα βιβλίο, το οποίο με είχε απορροφήσει για αρκετά μερόνυχτα, διάφορες σκέψεις περνούσαν από το μυαλό μου. Μία από όλες αυτές ήταν η αλλαγή στον τρόπο σκέψης μου μέσα σε αυτό το σχετικά μικρό διάστημα. Ήταν περίπου τρεις με τέσσερις μέρες και όμως στάθηκαν ικανές για να μου αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμουν. Μέσα σε όλο αυτό το χείμαρρο που πέρασε ορμητικά από το στενό μου κεφάλι, ήταν και η επιρροή που οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ασκούσαν στον τρόπο σκέψης μου όλες τις προηγούμενες μέρες και νύχτες.
Πιο συγκεκριμένα, έκανα την ακόλουθη σκέψη: είναι άραγε προνομιούχος εκείνος που έχει τη δυνατότητα απόκτησης ενός υπολογιστή ή τη δυνατότητα πρόσβασης στο ίντερνετ; Φυσικά, θα απαντήσουμε εκ πρώτης όψεως. Ωστόσο, αν ήσουν προνομιούχος με την απόκτηση τους και μόνο δε θα ήταν τόσο προσιτές οι τιμές τους σε όλους. Μαζοποιημένος είσαι. Ένα megapixel μιας πολτοποιημένης μάζας, παρασυρμένο θύμα του καπιταλισμού και της νεωτερικότητας που συντηρεί τις εταιρείες τεχνολογίας και δίνει κι άλλα χρήματα στις τσέπες του Zuchenberg με παράλληλο ακρωτηριασμό του εγκεφάλου σου. Ένα αλλοιωμένο πλάσμα χωρίς προσωπικότητα και δικό του τρόπο σκέψης, εύκολα χειραγωγούμενο και φερέφωνο των διαφόρων μηνυμάτων που θέλουν να του επιβληθούν.
Ο Κάμερον το 1953 κατακρίθηκε για τη μέθοδο της "λευκής σελίδας" που εφήρμοσε. Ο Zuchenberg θεοποιήθηκε. Γιατί; Γιατί παρότι μας κατέστησε νοητικά ανάπηρους το έκανε με πιο εύπεπτο τρόπο δίνοντας μας το δικαίωμα στην εικονική πραγματικότητα, κάνοντας μας να κρύψουμε όλες μας τις ανασφάλειες και τα κόμπλεξ πίσω από μία οθόνη. Ωστόσο, θα ήταν ίσως ύβρις να κατηγορήσω τον ίδιο για την κατάσταση που βρισκόμαστε εμείς. Κάθε άνθρωπος μπορεί να ακολουθήσει την ορθολογική και τη μη ορθολογική χρήση ενός πράγματος. Το κυριότερο επομένως πρόβλημα δεν είναι η δημιουργία αυτών των σελίδων, αλλά η στάση μας απέναντι σε αυτές.
Ξέρεις δε σε κρίνω. Τα site κοινωνικής δικτύωσης έχουν βαθιά ριζώσει στις ζωές μας και πλέον αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα τους. Και φυσικά όλο αυτό έγκειται σε εκείνο που άλλοτε είχε πει ο Αριστοτέλης. Οι άνθρωποι κυριαρχούμαστε από πάθη στα οποία είναι δύσκολο να επιβληθούμε. Κοινώς δεν υπάρχει στο DNA μας η αίσθηση του μέτρου ή και αν αυτή υφίσταται, έχουμε τόσο συντελέσει στην απώλειά της που δεν αποτελεί απορίας άξιο το γεγονός ότι δεν φαίνεται πουθενά. Όπως και το άλλο που είχε επίσης πολύ σωστά παρατηρήσει πως οι άνθρωποι είμαστε ζώα πολιτικά και θα ήταν αδύνατο να ζήσουμε χωρίς την κοινωνική αποδοχή.
Ωστόσο, κάπου εδώ έρχεται η ουσία του "είναι" και η ουσία του "φαίνεσθαι". Η κοινωνική αποδοχή που προέρχεται μέσα από σελίδες κοινωνικής δικτύωσης δε μπορεί να ανταποκριθεί στην πραγματικότητα. Με λίγα λόγια δε μπορείς να ξέρεις ότι ο άλλος σε αποδέχεται απλά και μόνο επειδή σου πλέκει το εγκώμιο μέσα από την απρόσωπη οθόνη ενός υπολογιστή. Και κάπου εκεί έγκειται και ο προβληματισμός μου. Η λούμπα, στην οποία πολλοί άνθρωποι έχουν/έχουμε πέσει είναι το γεγονός της προβολής μας κατά τέτοιο τρόπο που θα μας καταστήσει δημοφιλής στον κυβερνοχώρο. Ωστόσο, πόσο ανταποκρίνεται αυτό στην πραγματικότητα; Είμαστε άραγε και στην πραγματικότητα αυτό το οποίο προσπαθούμε να προβάλουμε μέσα από το εκάστοτε προφίλ στο εκάστοτε site;
Ο Τσαρούχης κάποτε είχε πει πως στην Ελλάδα "ότι δηλώσεις, είσαι." Μήπως όμως αυτό θα έπρεπε να γίνει το νέο moto για τους χώρους κοινωνικής δικτύωσης; Μήπως όμως αυτό δεν είναι και το γεγονός που τους κάνει τόσο δημοφιλείς; Το "φαίνεσθαι" μαζεύει μια σωρεία από "likes" τα οποία είναι ενίοτε ικανά να καταστήσουν ανάπηρο το "είναι". Φυσικά όλα αυτά δεν είναι τυχαίοι ισχυρισμοί μου, αλλά προβληματισμοί οι οποίοι ήρθαν ως απόρροια μιας επιστημονικής μελέτης η οποία έγινε σε πανεπιστήμιο του Οχάιο και απέδειξε πως οι χρήστες τέτοιων σελίδων είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό λιγότερο πνευματώδεις από ότι οι μη χρήστες. Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθεί ότι ο αριθμός των χρηστών πλησιάζει το ένα δισεκατομμύριο. Επομένως, το θεωρώ τραγική ειρωνεία να κρίνουμε άλλους για την κατάσταση της ανθρωπότητας και να επιρρίπτουμε ευθύνες όταν οι ίδιοι αρκούμαστε στην άκριτη αποδοχή των προτύπων της μάζας και στον αγώνα για την κατασκευή μιας εικονικής πραγματικότητας.
Μιλώντας για εικονική πραγματικότητα, θα ήθελα να εστιάσω στις διάφορες εφαρμογές των δικτύων για τα οποία μίλησα παραπάνω ή και σε διάφορα άλλα rpg(role playing games) παιχνίδια με τα οποία κατά καιρούς έχει τύχει να ασχοληθώ. Τι είναι άραγε εκείνο που τα κάνει τόσο δημοφιλή; Όντας ενεργό θύμα αυτής της φρενίτιδας μπορώ να πω πως προσωπικά με γοήτευε το γεγονός ότι μπορούσα να δημιουργήσω κάτι χωρίς κόπο και χωρίς ιδιαίτερο χρόνο. Μπορούσα να χτίσω...-τι είπαμε ακριβώς ότι έχτιζα;;;-πύργους, παλάτια και αν μη τι άλλο να κάνω όλα εκείνα που εγώ δεν μπορούσα(;)! Λάθος. Έκανα όλα εκείνα τα οποία δεν είχα προσπαθήσει ποτέ να κατορθώσω στην πραγματική ζωή. Φορούσα τα 3D γυαλάκια μου και κλεινόμουν πίσω από την οθόνη ενός υπολογιστή. Έχτιζα πύργους, γκρεμίζοντας την παιδεία που τόσα χρόνια έχτιζα, την ατομική μου προσωπικότητα, την μοναδικότητά μου αν θες.
Βέβαια, τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι απόλυτο. Ωστόσο, μου είναι δύσκολο να πιστέψω πως ακόμα και ο πιο ακέραιος χαρακτήρας θα μπορούσε να αντισταθεί στη μαγεία του να χτίζει ένα τίποτα. Ήταν ξημερώματα κάποιας τυχαίας μέρας κάποιας τυχαίας εβδομάδας όταν μου βγήκε στην κεντρική σελίδα η ενημέρωση πως ένας καθηγητής μου, τον οποίο σέβομαι απόλυτα, έπαιζε ένα παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας. Το γεγονός αυτό με προβλημάτισε και συνάμα με ξάφνιασε. Ακόμα και αυτός ο τόσο σημαντικός άνθρωπος δεν είχε μείνει ανεπηρέαστος. Και διερωτώμαι... πώς θα καταφέρουν να το κατορθώσουν αυτό οι νέες γενιές που βγαίνουν από τα σπάργανα της μάνας τους με ένα microchip στον εγκέφαλο; Πόσο ελεύθερα άτομα είμαστε άραγε και κυρίως πόσο συνειδητοποιημένα; Πόσο χρόνο αφήνουμε να πάει χαμένος παγιδευμένοι στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και την εικονική τους πραγματικότητα που μας προφυλάσσει από το να αντικρίσουμε τη γύμνια της ψυχής μας; Και κυρίως πόσα κόμπλεξ μπορεί να κρύψει η ανθρώπινη φύση για να επιζητάει με τόσο πάθος την κοινωνική αποδοχή;
Κλείνοντας θα ήθελα να ήμουν καταστροφολόγος ή αναχρονιστική όσον αφορά τις παραπάνω σκέψεις μου. Δε θα μπορούσα να με χαρακτηρίσω τίποτα από τα δύο όμως. Ίσως μάλιστα να αποτελώ και εγώ με τη σειρά μου ένα κραυγαλέο παράδειγμα πνευματικής υποδαύλισης εξαιτίας της κοινωνικής δικτύωσης. Απλά απέχοντας για περίπου τέσσερις μέρες συνειδητοποίησα πως έχω ζωή, στόχους και όνειρα και σίγουρα αν δεν προσπαθήσω να τα κατακτήσω οι πιθανότητες απόκτησης τους θα παραμείνουν μηδενικές και η ζωή θα περνάει μπροστά από τα μάτια μου βρίσκοντας με ανίκανη να την κυνηγήσω.
Πιο συγκεκριμένα, έκανα την ακόλουθη σκέψη: είναι άραγε προνομιούχος εκείνος που έχει τη δυνατότητα απόκτησης ενός υπολογιστή ή τη δυνατότητα πρόσβασης στο ίντερνετ; Φυσικά, θα απαντήσουμε εκ πρώτης όψεως. Ωστόσο, αν ήσουν προνομιούχος με την απόκτηση τους και μόνο δε θα ήταν τόσο προσιτές οι τιμές τους σε όλους. Μαζοποιημένος είσαι. Ένα megapixel μιας πολτοποιημένης μάζας, παρασυρμένο θύμα του καπιταλισμού και της νεωτερικότητας που συντηρεί τις εταιρείες τεχνολογίας και δίνει κι άλλα χρήματα στις τσέπες του Zuchenberg με παράλληλο ακρωτηριασμό του εγκεφάλου σου. Ένα αλλοιωμένο πλάσμα χωρίς προσωπικότητα και δικό του τρόπο σκέψης, εύκολα χειραγωγούμενο και φερέφωνο των διαφόρων μηνυμάτων που θέλουν να του επιβληθούν.
Ο Κάμερον το 1953 κατακρίθηκε για τη μέθοδο της "λευκής σελίδας" που εφήρμοσε. Ο Zuchenberg θεοποιήθηκε. Γιατί; Γιατί παρότι μας κατέστησε νοητικά ανάπηρους το έκανε με πιο εύπεπτο τρόπο δίνοντας μας το δικαίωμα στην εικονική πραγματικότητα, κάνοντας μας να κρύψουμε όλες μας τις ανασφάλειες και τα κόμπλεξ πίσω από μία οθόνη. Ωστόσο, θα ήταν ίσως ύβρις να κατηγορήσω τον ίδιο για την κατάσταση που βρισκόμαστε εμείς. Κάθε άνθρωπος μπορεί να ακολουθήσει την ορθολογική και τη μη ορθολογική χρήση ενός πράγματος. Το κυριότερο επομένως πρόβλημα δεν είναι η δημιουργία αυτών των σελίδων, αλλά η στάση μας απέναντι σε αυτές.
Ξέρεις δε σε κρίνω. Τα site κοινωνικής δικτύωσης έχουν βαθιά ριζώσει στις ζωές μας και πλέον αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα τους. Και φυσικά όλο αυτό έγκειται σε εκείνο που άλλοτε είχε πει ο Αριστοτέλης. Οι άνθρωποι κυριαρχούμαστε από πάθη στα οποία είναι δύσκολο να επιβληθούμε. Κοινώς δεν υπάρχει στο DNA μας η αίσθηση του μέτρου ή και αν αυτή υφίσταται, έχουμε τόσο συντελέσει στην απώλειά της που δεν αποτελεί απορίας άξιο το γεγονός ότι δεν φαίνεται πουθενά. Όπως και το άλλο που είχε επίσης πολύ σωστά παρατηρήσει πως οι άνθρωποι είμαστε ζώα πολιτικά και θα ήταν αδύνατο να ζήσουμε χωρίς την κοινωνική αποδοχή.
Ωστόσο, κάπου εδώ έρχεται η ουσία του "είναι" και η ουσία του "φαίνεσθαι". Η κοινωνική αποδοχή που προέρχεται μέσα από σελίδες κοινωνικής δικτύωσης δε μπορεί να ανταποκριθεί στην πραγματικότητα. Με λίγα λόγια δε μπορείς να ξέρεις ότι ο άλλος σε αποδέχεται απλά και μόνο επειδή σου πλέκει το εγκώμιο μέσα από την απρόσωπη οθόνη ενός υπολογιστή. Και κάπου εκεί έγκειται και ο προβληματισμός μου. Η λούμπα, στην οποία πολλοί άνθρωποι έχουν/έχουμε πέσει είναι το γεγονός της προβολής μας κατά τέτοιο τρόπο που θα μας καταστήσει δημοφιλής στον κυβερνοχώρο. Ωστόσο, πόσο ανταποκρίνεται αυτό στην πραγματικότητα; Είμαστε άραγε και στην πραγματικότητα αυτό το οποίο προσπαθούμε να προβάλουμε μέσα από το εκάστοτε προφίλ στο εκάστοτε site;
Ο Τσαρούχης κάποτε είχε πει πως στην Ελλάδα "ότι δηλώσεις, είσαι." Μήπως όμως αυτό θα έπρεπε να γίνει το νέο moto για τους χώρους κοινωνικής δικτύωσης; Μήπως όμως αυτό δεν είναι και το γεγονός που τους κάνει τόσο δημοφιλείς; Το "φαίνεσθαι" μαζεύει μια σωρεία από "likes" τα οποία είναι ενίοτε ικανά να καταστήσουν ανάπηρο το "είναι". Φυσικά όλα αυτά δεν είναι τυχαίοι ισχυρισμοί μου, αλλά προβληματισμοί οι οποίοι ήρθαν ως απόρροια μιας επιστημονικής μελέτης η οποία έγινε σε πανεπιστήμιο του Οχάιο και απέδειξε πως οι χρήστες τέτοιων σελίδων είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό λιγότερο πνευματώδεις από ότι οι μη χρήστες. Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθεί ότι ο αριθμός των χρηστών πλησιάζει το ένα δισεκατομμύριο. Επομένως, το θεωρώ τραγική ειρωνεία να κρίνουμε άλλους για την κατάσταση της ανθρωπότητας και να επιρρίπτουμε ευθύνες όταν οι ίδιοι αρκούμαστε στην άκριτη αποδοχή των προτύπων της μάζας και στον αγώνα για την κατασκευή μιας εικονικής πραγματικότητας.
Μιλώντας για εικονική πραγματικότητα, θα ήθελα να εστιάσω στις διάφορες εφαρμογές των δικτύων για τα οποία μίλησα παραπάνω ή και σε διάφορα άλλα rpg(role playing games) παιχνίδια με τα οποία κατά καιρούς έχει τύχει να ασχοληθώ. Τι είναι άραγε εκείνο που τα κάνει τόσο δημοφιλή; Όντας ενεργό θύμα αυτής της φρενίτιδας μπορώ να πω πως προσωπικά με γοήτευε το γεγονός ότι μπορούσα να δημιουργήσω κάτι χωρίς κόπο και χωρίς ιδιαίτερο χρόνο. Μπορούσα να χτίσω...-τι είπαμε ακριβώς ότι έχτιζα;;;-πύργους, παλάτια και αν μη τι άλλο να κάνω όλα εκείνα που εγώ δεν μπορούσα(;)! Λάθος. Έκανα όλα εκείνα τα οποία δεν είχα προσπαθήσει ποτέ να κατορθώσω στην πραγματική ζωή. Φορούσα τα 3D γυαλάκια μου και κλεινόμουν πίσω από την οθόνη ενός υπολογιστή. Έχτιζα πύργους, γκρεμίζοντας την παιδεία που τόσα χρόνια έχτιζα, την ατομική μου προσωπικότητα, την μοναδικότητά μου αν θες.
Βέβαια, τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι απόλυτο. Ωστόσο, μου είναι δύσκολο να πιστέψω πως ακόμα και ο πιο ακέραιος χαρακτήρας θα μπορούσε να αντισταθεί στη μαγεία του να χτίζει ένα τίποτα. Ήταν ξημερώματα κάποιας τυχαίας μέρας κάποιας τυχαίας εβδομάδας όταν μου βγήκε στην κεντρική σελίδα η ενημέρωση πως ένας καθηγητής μου, τον οποίο σέβομαι απόλυτα, έπαιζε ένα παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας. Το γεγονός αυτό με προβλημάτισε και συνάμα με ξάφνιασε. Ακόμα και αυτός ο τόσο σημαντικός άνθρωπος δεν είχε μείνει ανεπηρέαστος. Και διερωτώμαι... πώς θα καταφέρουν να το κατορθώσουν αυτό οι νέες γενιές που βγαίνουν από τα σπάργανα της μάνας τους με ένα microchip στον εγκέφαλο; Πόσο ελεύθερα άτομα είμαστε άραγε και κυρίως πόσο συνειδητοποιημένα; Πόσο χρόνο αφήνουμε να πάει χαμένος παγιδευμένοι στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και την εικονική τους πραγματικότητα που μας προφυλάσσει από το να αντικρίσουμε τη γύμνια της ψυχής μας; Και κυρίως πόσα κόμπλεξ μπορεί να κρύψει η ανθρώπινη φύση για να επιζητάει με τόσο πάθος την κοινωνική αποδοχή;
Κλείνοντας θα ήθελα να ήμουν καταστροφολόγος ή αναχρονιστική όσον αφορά τις παραπάνω σκέψεις μου. Δε θα μπορούσα να με χαρακτηρίσω τίποτα από τα δύο όμως. Ίσως μάλιστα να αποτελώ και εγώ με τη σειρά μου ένα κραυγαλέο παράδειγμα πνευματικής υποδαύλισης εξαιτίας της κοινωνικής δικτύωσης. Απλά απέχοντας για περίπου τέσσερις μέρες συνειδητοποίησα πως έχω ζωή, στόχους και όνειρα και σίγουρα αν δεν προσπαθήσω να τα κατακτήσω οι πιθανότητες απόκτησης τους θα παραμείνουν μηδενικές και η ζωή θα περνάει μπροστά από τα μάτια μου βρίσκοντας με ανίκανη να την κυνηγήσω.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου